Gipuzkoako arkitektoak
Euskal Herriko Arkitektoen Elkargoa Gipuzkoan

BAL Arkitektura Latinoamerikarraren zortzigarren Biurtekoa, 2023. edizioa, Iruñean ospatuko da irailaren 26tik 29ra bitartean. Hori dela eta, EHAEOk 20 bekaren bidez programatutako jardueretara joateko gonbita egiten die bere elkargokideei. Horrela, bertaratze libre eta osoaz gozatu ahal izango dute eta identifikadore bat jasoko dute, ongietorri-poltsa batekin batera, BALeko liburuekin eta biurtekoko beste material batzuekin.

BALek Latinoamerikako arkitekto gazteen proiekzioa ezagutarazi nahi du Espainian, bi lurraldeetan horiek bultzatzen lagunduz. Horretarako, hainbat ekintza antolatu dira, hala, nola erakusketak, hitzaldiak eta mahai-inguruak, arkitekturak Latinoamerikan gaur egun duen egoeraren ikuspegi globala emateko.

Beketako bat eskatzeko, mezu elektroniko bat bidali behar da coavn@coavn.org helbidera, 2023ko irailaren 21eko (osteguna) 12: 00ak baino lehen, gaian "EHAEO BAL bekak" adieraziz eta honako informazio hau erantsiz:

• Izen-abizenak
• Posta elektronikoa
• Telefono-zenbakia

Bekak zozketa bidez esleituko dira. Halaber, onuradunei posta elektroniko bidez jakinaraziko zaie, akreditazioa egiteko jarraibideekin. Bertaratutakoei bertaratze-ziurtagiriak emango zaizkie.

BAL 2023

Gipuzkoako EHAEOk Lankidetza Garapeneko proiektuak laguntzeko deialdi berria zabaldu du. Guztira, 3.000 €ko laguntza emango diut elkargokideek aurkezten dituzten  proiektu bat edo gehiago finantzatzeko.

Aurkezten diren proposamenak arkitektura, etxebizitzak, azpiegiturak, nekazaritza, ingurumena, hiri-garapena, landa garapena… bezalako gaiak aintzat hartuko ditu, eta ingurumena errespetatzen duten eta sustatzen duten lekuko garapen ez dependientea, parte-hartzailea eta jasangarria sustatzen duten proiektu integralak izan beharko dute. Halaber, proposamenek emakumeen eta gizonen arteko berdintasun eza ekiditeko, batik bat ingurune zaurgarrietan, berariazko ekintzak proposatu beharko dituzte.  

Proposamenak aurkezten dituen pertsonak, ezinbestean  Gipuzkoako EHAEOko elkargokidea izan behar du.  Proiektua garatuko duten erakundeek ezingo dituzte zuzenean proposamenak aurkeztu.  

Proposamenak aurkezteko, oinarrietan txertatuta dagoen txantiloia bete behar da eta Idazkaritzara bidali posta elektroniko bidez: idazkaritza@coavngipuzkoa.eus

Eskaerak aurkezteko epea 2023ko azaroaren 17an amaitzen da.

Gipuzkoako EHAEOeko Jasangarritasun batzordeak HABICekin (Euskadiko ekipamendu-, altzari-, eta diseinu-klusterra) laguntzarekin, Hiri eta Komunitate Jasangarrien Sariak jarri zituzten abian, bigarrenez. 2030 urtera arte antolatu diren sari hauen helburua da arkitektura-lanak eta arkitektoen jarduera profesionalarekin zerikusia duten edozein motatako lanak saritzea, baldin eta lanbidean helburu jasangarriak sartzen dituzten eta Garapen Iraunkorreko Helburuen (GJH) xede eta erronkekin bat egiten badute.

Bigarren edizio honetako lanek 5 GHJ (Genero berdintasuna) eta 9 GHJarekin (Industria, ikerketa eta azpiegiturak) zerikusia izan behar zuten proiektuak, betiere, 11. GJHa (hiri eta komunitate jasangarriak) zeharkakoa izango delarik.

Uztailean epamahaia elkartu zen aurtengo proiektu-irabazleak zeintzuk izango ziren ebazteko, eta sariak hauei ematea erabaki zuen:

•  GIZARTE MODALITATEA (GJH 5, Genero berdintasuna): 

Ex aequo saria proiektu hauei:

- Proietkua: Pradograndere birgaitzea
Egilea: Paisaje Transversal

- Proiektua: Arquitectas proyectando y construyendo Euskadi argitalpena
Egileak: Olatz Ocerin (egilea eta koordinatzailea), María Carreiro, Cándido López, Javier Vílchez, Matxalen Acasuso, Ula Iruretagoiena, Mª Paz larrumbide, Itziar Rodríguez, Izaskun Aseguinolaza, Koldo Tellería, Enkarni Gómez, Ana Reboredo, Ainara Sertuxa, Sonia Abezia.

• INGURUGIRO MODALITATEA (GJH 9, Industria, ikerketa eta azpiegiturak):

Proiektu irabazlea: Gazteentzako zuzkidura-bizitokiak
Egileak: Straddle 3, Eulia Arkitektura

Aipamen berezia: CBL proiektua: hezkuntza-ingurune jasangarriak

Egileak: Iñigo Rodríguez, Jorge Otaegi, Imanol González, Alejandro García, Mikel Marín.

Sari banaketa ekitaldia datorren irailaren  15ean 10:45an egingo da EHUko Arkitektura Eskolako ENPRESA Gelan izango da, Donostian, Arkitektura Jasangarrirako teknologia berritzaileak uda ikastaroaren barruan.

Sari hauei buruz

Garapen Jasangarrirako Sari hauek 2030 Agendari egiten dion ekarpenaren esparruan antolatu dira. Asmoa da urtero, 2022 eta 2030 artean, sari hauek martxan jartzea, eta edizio bakoitzean 17 GJHetako biri lotutako bi lan saritzea. Halaber, deialdi guztietan zeharkako gai komun bat egongo da: 11. GJH Hiri eta komunitate jasangarriak, sarketa honi izena ematen diona.

Lurdes Ubetagoyena Aubixa Fundazioko lehendakariak eta Juana Otxoa Errarte Gipuzkoako EHAEOko lehendakariak bi urterako lankidetza-hitzarmena sinatu dute gaur goizean. Hitzarmen horri esker, arkitekturak eta hirigintzak mendekotasuna duten pertsonen eta Alzheimerra eta beste dementzia batzuk pairatzen dituzten gaixoen bizi-kalitatea hobetzeko helburua duten hainbat ekintza elkargaratuko dituzte. Besteak beste, hainbat prestakuntza-programa jarri nahi dira martxan, baita kongresu bat ere, non aztertuko den etxebizitzek eta inguru hurbilak mendekotasuna duten pertsonei eta geroz eta zaharragoa den biztanleriari nola eragiten dien eta hauen ongizatea hobetzeko zer irtenbide egon daitezkeen.

Gastronomiazko Elkarterako mahaiaren zozketa gaur, uztailak 12, egin da 12:30ean. Guztira, 35 elkargokidek hartu dute parte, eta honako estekan dago irabazleen eta ordezkoen emaitza:

ZOZKETAREN EMAITZAREN esteka

Mahaiak ordezkoen hurrenkeraren arabera osatzen jaon da. Beraz, horrela ageratu da aurtengo banaketa: 

Aurten ere Jazzaldia egiten den egunetan (uztailaren 22etik 25era) Trinitate plazan eskainiko diren kontzertuekin gozatzeko aukera izango dute Gipuzkoako EHAEOeko elkargokideek, Gastronomiazko Euskal Anaiartertik. Ez da barra zerbitzurik egongo eta jangela guztiak afarietarako egokituko dira.

Beraz, mahaia erreserbatuz bakarrik joan ahal izango da, eta hauek dira baldintzak:

• Egun bakoitzerako, mahai bat eskatu ahal izango da Elkargotik, eta mahai bakoitzean gehienez 10 pertsonentzako lekua egongo da (10 pertsona baino gutxiarontzat eskatuz gero, mahaia beste talde batekin osatu ahal izango da).  
• Menu bakoitzaren prezioa 45 €koa izango da pertsonako (edariak ez daude barne), eta egun bakoitzean bi menuren artean aukeratu ahal izango da, erreserba egitean aukeratu beharko dena (berdina guztientzat). 
• Mahaia erreserbatu duen elakargokideak, eskatu dituen menuen ordainketa egiteko ardura hartzen du. 

Terrazetara ezingo dira mahaiak atera eta isiltasuna mantendu beharko da.  

Jazzaldiaren egunetarako mahaiaren erreserbarako zozketan parte hartu nahi duten elkargokideen, formularioa bete beharko dute. Parte hartzeko azken eguna uztailak 12ko 12:00etan izango da, eta  egun horretan irabazleen izenak argitaratuko ditugu  hemen bertan. Hala ere, saridunei zuzenean deituko zaie. 

PARTE-HARTZE ORRIA

Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofizialaren (EHAEO) Gipuzkoako ordezkaritzak Utopia konkretuak. Lankidetza hiri-proiektuak Limako auzo popularretan, 2015-2023 erakusketa hartuko du, Ezekiel Collantes (Andoain, 1977) eta Javier Vera (Lima 1981) arkitektoek ekoitzi eta, aldi berean, komisariotzen dutena. Erakusketa honek Hirikiten (Eibar) eta CITIO-CCC Espacio Residual (Lima) elkarteek 2015. urtetik elkarlanean garatu duten lana jasotzen du, eta beste batzuen artean, Gipuzkoako EHAEOren diru-laguntza izan du, lankidetza eta garapenerako ematen dituen laguntzen baitan. Inaugurazio-ekitaldia ekainaren 21ean, asteazkena, 18:30ean izango da Gipuzkoako EHAEOren egoitzan. Sarrera doakoa izango da, baina aurretik izena ematea beharrezkoa izango. Erakusketa hau Elkargoaren egoitzan egongo da ikusgai irailak 15 arte honako ordutegian: astelehenetik ostiralera 9:00etatik 14:30era.

Ezekiel Collantesek eta Javier Verak 2015etik egiten ari diren nazioarteko lankidetzako hiri-lana aurkezten dute lehen aldiz Donostian. Hirikiten (Eibar) eta CITIO-CCC-Espacio Residual (Lima) elkarteen bitartez  ‑Collantesek eta Verak sortutakoak, hurrenez hurren, beste batzuekin batera- Limako (Peru) auzo popularren espazio publikoaren sorreratik abiatzen diren hiria biziberritzeko proiektuak dira.

Proiektuak auzo-eskalan oinarritzen dira eta ikerketa-ekintza prozesu parte-hartzaileen bidez garatzen dira, hiri-desberdintasun sozialaren alderdi sinboliko eta estrukturalei aurre eginez. Lanek hiri “in/formalaren” erronkei erantzuten die beren logikan, planteamendu, metodologia eta tresna bereziekin, gatazka positiboak eraginez.

Zortzi urte hauetan, proiektu hauek "utopia konkretuak" (Lefebvre, 2017) planteatu dituzte Limako Iparraldeko auzo apaletan. Limako arazo eta potentzialtasun ugari sintetizatzen dituzten lurralde konplexu hauek (eta haien prekarietatetik haratago), auzo hezitzaile eta ludiko gisa erreferente bilakatu dira, hiri funtzional soilaren alternatiba izanik. 

Mario Domínguez Maestre, Iñigo Peñalba Arribas, José Javier Pi Chevrot, Fernando Ruiz Lacasa, Estanislao Fernández Narbaiza y Juan Martín García. miembros de la Comisión de Patrimonio del COAVN en Gipuzkoa.

La evaluación de los bienes culturales edificados forma parte de la regulación urbanística que debe establecer cada localidad. La ordenación urbanística municipal es responsable de garantizar la preservación y el tratamiento de los bienes, en el caso de Donostia/San Sebastián, a través de un instrumento de planeamiento denominado Plan Especial para la Protección del Patrimonio Urbanístico Construido, en adelante PEPPUC.

La protección actual del edificio de la Estación del Norte está determinada mediante la aprobación definitiva del PEPPUC, con fecha de 25 de marzo de 2021. Su ficha correspondiente le asigna un grado C que, abreviando, con carácter general, otorga una protección a la envolvente exterior del edificio, a la que se añaden otras determinaciones a respetar si concurren las circunstancias correspondientes.

Así, la protección se particulariza para cada elemento mediante restricciones “ad hoc” estipuladas en cada ficha, denominadas actualmente “Régimen específico de protección”. En el caso concreto que nos ocupa, este apartado expresa lo siguiente: “1- Elementos excluidos de la protección: Hotel. 2- Elementos permanentes: Estructura metálica de la cubierta de andenes. Sillería de la columnata. 3- Restricciones particulares de intervención: se conservarán o bien se reconstruirán las fachadas del edificio de viajeros, permitiendo un levante. 4- Restituciones obligadas: No”.

De acuerdo con ello, recientemente, se ha llevado a cabo el derribo del edificio de viajeros y el desmontaje de la estructura metálica de los andenes, y se prevé su reconstrucción, así como la ejecución de un levante para acoger un programa de una estación adaptada a las actuales necesidades y estándares normativos (programa, accesibilidad, seguridad, instalaciones, eficiencia energética...).

En este contexto, si se analiza la envolvente, tanto del edificio de viajeros como del hotel, excluido de la protección expresamente por la ficha, el interés de sus fachadas es limitado. Su constitución material principal de ladrillo y revoco, la simplificada composición de huecos y muy baja decoración en los recercos -amén de su distribución interior absolutamente transformada- ponen en duda que los valores arquitectónicos meriten lo mismo que otros exteriores catalogados con el grado C del PEPPUC. Cabría entender tal catalogación si se considerase la estación como una unidad compuesta de dos piezas a las que, por unión, se les otorga un mismo grado de protección.

Por otro lado, se ha procedido al desmontaje de la estructura metálica para su posterior reconstrucción, operación que no figura en la ficha como restricción particular de intervención. Desde el punto de vista de la ejecución de una obra de estas características, parece prudente el desmontaje y retirado de tal estructura siempre que la reconstrucción y montaje correspondan a lo preexistente, del mismo modo que se intervino en la sillería de la columnata. A mayor abundamiento, la restauración de todas sus piezas puede interpretarse como una operación pertinente, y entendida, como un paso más dentro de la compleja logística de la obra.

En cualquier caso, tratándose de un elemento de una arquitectura cuya principal característica es estar constituida por piezas que se pueden montar y desmontar, no queda del todo claro que esta particularidad sea algo que deba detallarse en el régimen específico de protección como una restricción a la intervención, incluso considerándose un elemento “permanente”. De hecho, el “Crystal Palace” de Joseph Paxton, referencia de la arquitectura de “acero y vidrio” del siglo XIX erigido en Londres en 1851, fue desmontado de su lugar original en Hyde Park y llevado a Sydenham, donde permaneció hasta 1936. (Roth, L. “Entender la Arquitectura”, 1993).

Una vez aclarados estos aspectos, es preciso significar dos cuestiones más acerca de lo que supone intervenir en un elemento de estas características. La primera destaca la necesidad de entender los diferentes grados de protección en los que catalogar los bienes en función de la categoría de los valores que éstos acrediten. El resultado debe ser consecuencia de un profundo análisis, y no de continuas revisiones de este instrumento urbanístico, y su efecto ha sido proteger más elementos, pero no, por ello mejor. De hecho, el paisaje urbano puede verse perjudicado por la conservación de obras menores, realizadas en épocas de insuficiencia constructiva, o carentes de verdadera e irreemplazable envergadura y significación arquitectónica, histórica o social.

La segunda explica que el argumento de la antigüedad de un edificio no puede ser la razón última de su protección, ya que lo verdaderamente significativo de la conservación es salvaguardar la relevancia histórica que aporta esa antigüedad; aquello que alberga importancia a nivel arquitectónico, histórico o social para la vida de la comunidad, que se encuentra en permanente evolución. Antigüedad no significa valor histórico de por sí, pues todo tiene un tiempo pasado, bien sea corto o largo. El objetivo debe transcurrir por preservar aquello, sin cuyo significado, la vida de la ciudad, entendida como su poso, su fluir, y su futuro en la Historia, no se podrá entender.

La ciudad debe afrontar la realidad dinámica y evolutiva del “paisaje urbano”, consecuencia tanto de las acciones de quienes nos precedieron, como de las intervenciones que puedan realizar las generaciones actuales y futuras, siendo la memoria un registro cambiante de tal evolución. Afortunadamente, cada vez se disponen de más herramientas para mejorar el paisaje urbano en su conjunto, incluyendo la protección del patrimonio, pero también, la integración del cambio climático, el medio ambiente, la eficiencia energética, la accesibilidad universal, la salud, el impacto del lenguaje, o la perspectiva de género; todos ellos principios del urbanismo sostenible. La disciplina de la arquitectura es la responsable de equilibrar la complejidad de estos factores desde una perspectiva sensible y atenta que permita también que esta generación aporte su propio legado para mantener una ciudad viva para las futuras.